Korek naturalny produkuje się z zewnętrznej kory dębu korkowego Quercus suber. Dąb korkowy rośnie głównie na Półwyspie Iberyjskim i w Algierii. Głównymi producentami są Portugalia i Hiszpania, które skupiają ponad 80% światowej produkcji korków naturalnych.

Korek stosowany jako zatyczka do butelek pojawił się po raz pierwszy w Anglii na przełomie XVI i XVII wieku. Wtedy dokładniej zbadano jego budowę i odkryto, że zbudowany jest z podłużnych szczelnych komórek wypełnionych powietrzem, co nadaje mu szczególnego charakteru. Wraz z biegiem czasu zmianie ulegały również sposoby korkowania. Z pierwszych butelek korki wystawały, ponieważ nie wiedziano jak otworzyć butelkę, gdy korek jest całkowicie wciśnięty w jej szyjkę, dopiero z czasem znaleziono sposoby otwarcia tak zamkniętych butelek. Pierwszy angielski patent na korkociąg pochodzi z końca XVIII wieku.

 

 

Technologia wytworzenia korka naturalnego

Dąb korkowy posiada dwuwarstwową korę - wewnętrzna warstwa jest żywa, natomiast zewnętrzna jest martwa i z biegiem czasu staje się coraz grubsza. Zewnętrzna warstwa może być zbierana co dekadę, nie wyrządzając przy tym szkody warstwie wewnętrznej.

Proces produkcji rozpoczyna się w momencie kiedy drzewo liczy przynajmniej 25-30 lat i osiąga obwód 60-70 cm. Wtedy po raz pierwszy zdejmuje się korę, jednak jest ona niskiej jakości i nie nadaje się do użytku winiarskiego (tzw. korek dziewiczy). Dopiero po kolejnych 10 latach kora przeznaczana jest do produkcji korków. Teoretycznie zbiór kory z tego samego drzewa odbywa co ok. 10 lat do momentu kiedy drzewo osiąga wiek ok. 100 lat. Zdjętą korę przechowuje się na świeżym powietrzu, odwróconą zewnętrzną stroną do góry, tak aby uniknąć kontaktu z podłożem, przez okres średnio 6 miesięcy.

Następnie dokonuje się selekcji kory, tak aby gotowe korki odznaczały się najwyższą jakością. Po tym etapie kora jest gotowana w czystej wodzie, suszona w kontrolowanych warunkach temperatury i wilgotności, a następnie oceniana pod względem grubości, tak aby zakwalifikować ją odpowiednio do produkcji: naturalnego jednoczęściowego korka (które charakteryzują się najwyższą jakością), naturalnych płyt korkowych lub granulatów korkowych. Naturalne jednoczęściowe korki wycina się mechanicznie z kory, którą uprzednio wyprostowano. Następnie korki płucze się w roztworze nadtlenku wodoru w celu ich sterylizacji, po czym wyrównuje się ich powierzchnię i nanosi znak firmowy oraz nabłyszcza.

 

W 90% z powietrza

Korki naturalne są tradycyjnie używane jako zamknięcia do butelkowanych win, szczególnie ze względu na ich właściwości fizyczne, takie jak: nieprzepuszczalność dla cieczy i powietrza, ściśliwość i sprężystość. Właściwości te korki zawdzięczają swojej budowie wewnętrznej. Są one zbudowane z podłużnych komórek wypełnionych powietrzem. Ich ściany komórkowe składają się z pięciu warstw: dwie zewnętrzne składają się z celulozy, centralna warstwa jest zdrewniała i podtrzymuje strukturę korka, przy czym dwie wewnętrzne są nieprzepuszczalne dla powietrza. Korki do wina zawierają około 800 milionów takich komórek. Podstawowym materiałem korka jest suberyna (33-50%), czyli hydrofobowa substancja składająca się głównie z długołańcuchowych kwasów tłuszczowych. Prawie 90% objętości korka składa się z małych „kieszonek” z uwięzionym powietrzem, dzięki temu korek charakteryzuje się niepowtarzalną wypornością i ściśliwością. Kiedy korek zostanie wciśnięty w jednym kierunku w szyjkę butelki, pozostanie na swoim miejscu, w przeciwieństwie do gumy czy plastiku. Kiedy korek wyjmiemy z szyjki butelki wraca ponownie do swojego pierwotnego kształtu. Nawet jeśli jest mocno ściśnięty, wróci w 85% do swojej pierwotnej objętości prawie natychmiast i w 98% po jednym dniu. Ponadto, korek jest odporny na wysokie i niskie temperatury, ale nie przewodzi ciepła i zimna. Jedną z ważnych zalet korków naturalnych jest też to, że są bardzo trwałe. Wytrzymują one dekady, co jest niezwykle istotne, kiedy zakorkowane wino ma leżakować przez lata. Podstawowym wyróżnikiem jakościowym korka naturalnego jest jego gęstość. Wiele przeprowadzanych badań wykazało, że im korek ma mniejsze pory, a tym samym większą gęstość tym lepiej zabezpiecza wino przed powietrzem.

 

Alternatywne metody zamknięcia wina

 

1. Korek syntetyczny

Korki syntetyczne wykonane są z tworzyw sztucznych. Wyglądem mają przypominać korki naturalne, a przy tym być odporne na zakażenia mikrobiologiczne (w tym głównie chorobę korkową wywołaną obecnością związku TCA – 2,4,6-trójchloroanizol; związek chemiczny, który jest wynikiem interakcji zachodzącej między metabolitami drobnoustrojów obecnych w korze dębu korkowego a chlorem). W odróżnieniu od korków naturalnych, korki syntetyczne wykonane są z materiałów, które nie ulegają biodegradacji, ale nadają się do recyklingu. Poza tym korki syntetyczne charakteryzują się większą masą i mniejszą ściśliwością.

 

Cały artykuł został opublikowany w numerze 3/2016 kwartalnika "Kierunek Spożywczy".

Fot. 123rf.com