Uprawa bezorkowa nazywana jest inaczej bezpłużnym system uprawy. Polega on na jednoczesnym spulchnianiu i mieszaniu gleby bez odwracania ziemi. Dzięki temu na powierzchni pozostaje część resztek pożniwnych, które ograniczają erozję podłoża i dostarczają substancji organicznych niezbędnych w kształtowaniu jego żyzności.

– Ten rodzaj uprawy dotyczy płytszych warstw ziemi – w jej głębszych partiach całą “robotę” wykonują za nas dżdżownice, które w naturalny sposób użyźniają i spulchniają glebę. To właśnie za sprawą obecności tych pożytecznych organizmów poprawiają się właściwości biologiczne. Dżdżownice pomagają w wietrzeniu gleby, mieszają resztki i – co bardzo ważne w czasach skrajnych zjawisk pogodowych – regulują ilość wody – tłumaczy Hamada Abdelrahma, członek komitetu naukowego UN-FAO ds. bioróżnorodności gleby, ekspert wspierającej rolnictwo platformy, HeavyFinance.

Orka – droga w kierunku zubożenia gleby

Rolnictwo bezorkowe to jedno z narzędzi, które nie tylko może przynieść świetne efekty rolnikom, ale także przyczynić się do walki ze zmianami klimatycznymi. Jedną z większych zalet stosowania tej metody jest zmniejszenie uzależnienia od nawozów i minimalizacja erozji gruntów. Odmłodzenie gleby, która była uprawiana przez dziesiątki lat, nie jest jednak możliwe z dnia na dzień i trzeba być tego świadomym. Mimo wszystko obecnie zaobserwowanie efektów, dzięki rozwojowi technologicznemu, jest o wiele szybsze i może być widoczne już po 1-2 latach.

– Gleba, która była regularnie uprawiana przez kilka lat, zwłaszcza kiedy rósł na niej ten sam gatunek, traci swoją stabilność agregatową, bioróżnorodność i materię organiczną. Wydawać by się mogło, że orka wydobywa użyźnioną glebę spod spodu, jednak w rzeczywistości jest to efekt krótkoterminowy i nie sprawdza się długookresowo. Przy braku odwracania gleby w systemie bezorkowym nie zachodzi zjawisko przesuszania i wietrzenia gleby. Obserwowany jest wtedy lepszy podsiąk wód gruntowych do wierzchnich warstw gleby. Natomiast pozostawione resztki pożniwne na powierzchni gleby są częściowo mieszane, a ich pozostała część tworzy warstwę ochronną, co ma wpływ na ograniczenie parowania wody z gleby – informuje Hamada Abdelrahma.

Jeśli bez pługa, to jak?

W rolnictwie bezpłużnym nie stosuje się orki w celu rozbicia zbitej gleby i zniszczenia chwastów. Zamiast tego, nasiona są precyzyjnie umieszczane w glebie, pozostawiając materię organiczną na powierzchni. W ten sposób ograniczamy erozję i zapobiegamy ucieczce dwutlenku węgla do atmosfery. Efektywna uprawa bezorkowa zazwyczaj łączy się z różnymi metodami uprawy, np. płodozmianem, który sprawia, że szkodniki i choroby wymierają z powodu braku pożywienia oraz uprawą roślin okrywowych wykorzystywanych do zwiększenia poziomu składników odżywczych w glebie i kontroli chwastów. Uprawę bez konieczności mieszania gleby warto wprowadzić na polach, gdzie stosuje się płodozmiany z dużą przewagą zbóż, na terenach nizinno-pagórkowatych i silnie urzeźbionych. Dodatkowo uprawa bezorkowa zalecana jest przy niskich i nierównomiernie rozłożonych opadach, co w naszym klimacie jest coraz częstszym zjawiskiem.

Niezbędne inwestycje

Przejście na uprawę bezorkową, jak każda nowa inwestycja, związane jest oczywiście z kosztami. Minimalne wymagania dotyczące przejścia na rolnictwo bezorkowe to zakup wału, tzw. crop killera, który służy do przekształcania roślin okrywowych w mulcz. Drugą niezbędną maszyną są widły rozluźniające glebę i przygotowujące ją do siania. Na dalszym etapie stosujemy siewnik do siewu bezpośredniego który równomiernie wysiewa nasiona bez naruszania gleby.

– Wysokość nakładów poniesionych na przejście na rolnictwo bezorkowe zależy od wielkości gospodarstwa i sprzętu, który już posiada dany rolnik. Z naszego doświadczenia wynika, że każdy gospodarz posiadający ponad 50 ha ziemi może bez większego ryzyka zrealizować uprawę bezpłużną. Co warto podkreślić – wszyscy nasi klienci zwiększyli dzięki temu swoje plony, a co za tym idzie, zarobki i zaoszczędzili sporo pieniędzy na nawożeniu – mówi Eryk Frontczak z HeavyFinance. – Ze względu na spore koszty, które trzeba ponieść przy tego typu inwestycji, rolnicy mogą korzystać ze specjalnie przygotowanych nieoprocentowanych zielonych pożyczek i przystąpić do programu rolnictwa węglowego, generując wieloletni dochód pasywny w postaci certyfikatów węglowych – dodaje ekspert.