Nawóz powstał w Instytucie Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego pod kierunkiem prof. Katarzyny Turnau. Jest to kompozycja minerałów, która zawiera nanocząstki – drobiny o średnicy około 100 nanometrów. Dzięki temu uzyskano mieszaninę o optymalnym tempie uwalniania substancji odżywczych do gleby. W przeciwieństwie do tradycyjnych nawozów, które dostarczają pierwiastki w formie jonów i są stosunkowo szybko wypłukiwane z gleby, nowy nawóz uwalnia swoje składniki stopniowo, co pozwala na lepsze ich przyswajanie przez rośliny i zmniejsza straty związane z wypłukiwaniem do wód gruntowych.

Dużym problemem tradycyjnych nawozów jest ich niska efektywność – rośliny są w stanie przyswoić jedynie niewielką część dostarczonych minerałów, co powoduje nadmierne zużycie i wiąże się z wysokimi kosztami oraz negatywnym wpływem na środowisko. Zespół badawczy prof. Turnau odkrył, że zastosowanie cząstek o odpowiednich rozmiarach pozwala na znacznie większą efektywność nawożenia, a tym samym mniejsze zużycie nawozu, co przekłada się na zmniejszenie kosztów i mniejsze obciążenie środowiska naturalnego.

Dodatek drożdży endofitycznych w nawozie pełni dwie kluczowe funkcje. Po pierwsze, wspomaga rozwój mykoryzy, czyli symbiozy roślin z grzybami obecnymi w glebie. Proces ten umożliwia roślinom lepsze przyswajanie składników mineralnych. Po drugie, drożdże te, dzięki zdolności wytwarzania polisacharydów, stają się swoistym magazynem wody, co jest szczególnie ważne w okresach suszy. Dzięki temu rośliny wspomagane tym nawozem mają większą zdolność do przetrwania trudnych warunków pogodowych i szybciej odzyskują formę po przejściowych problemach z dostępnością wody.

Nowy nawóz jest nie tylko skuteczniejszy, ale również bardziej wszechstronny w zastosowaniu. Może być wykorzystywany w rolnictwie przemysłowym, uprawach szklarniowych, ogrodnictwie oraz rolnictwie ekologicznym. Szczególnie dobrze sprawdza się w przypadku roślin, takich jak zioła, pomidory, zboża, rośliny jagodowe czy drzewa owocowe. Choć efekt nawożenia może być mniejszy w przypadku roślin niemykoryzowych, to i tak korzyści wynikające z poprawy retencji wody i powolnego uwalniania minerałów są zauważalne.

Według prof. Turnau, opracowany produkt jest odpowiedzią na potrzeby współczesnego rolnictwa, które zmaga się z wieloma wyzwaniami, takimi jak zmiany klimatyczne czy konieczność zmniejszenia negatywnego wpływu na środowisko. Zdrowa gleba bogata w mikroorganizmy to fundament zdrowej żywności, a nowy nawóz z Uniwersytetu Jagiellońskiego stanowi krok w kierunku bardziej zrównoważonego i efektywnego rolnictwa.

Co ciekawe, drożdże wykorzystane w tym nawozie zostały wyizolowane z babki lancetowatej, rosnącej na hałdach miedziowych w Norwegii. Szczep ten skutecznie wspomaga rośliny w trudnych warunkach, a dodatkowo sprawia, że rośliny tworzące mykoryzę są bardziej aromatyczne – co jest szczególnie zauważalne w przypadku ziół, takich jak mięta czy bazylia.

Badacze z UJ już pracują nad wdrożeniem nowego nawozu do powszechnego użytku, co może oznaczać niższe koszty dla rolników oraz mniej obciążenia dla środowiska naturalnego.