Spółdzielcza Mleczarnia Spomlek łączy cztery zakłady produkcyjne – w Radzyniu Podlaskim, Parczewie, Młynarach oraz Chojnicach. Wszystkie specjalizują się w produkcji serów żółtych różnego  typu i gatunku. Jedynie zakład w Radzyniu Podlaskim dodatkowo produkuje wyroby proszkowane (mleko, serwatka, koncentrat białek serwatkowych) oraz masło. Główna siedziba Spółdzielczej Mleczarni SPOMLEK mieści się przy ulicy Gen. F. Kleeberga 12 w Radzyniu Podlaskim.

 

Charakterystyka zakładowej oczyszczalni ścieków

Oczyszczalnia ścieków położona jest w odległości 1000 m od zakładu produkcyjnego Spółdzielczej Mleczarni SPOMLEK, w zachodnio-południowej części miasta nad rzeką Białka. Jest oczyszczalnią mechaniczno-biologiczną o maksymalnej przepustowości 3000 m3 na dobę. Opartą na procesie będącym kombinacją dwustopniowego osadu czynnego z aktywnym napowietrzaniem połączonym z tlenową stabilizacją oraz stacją zagęszczania osadu nadmiernego. W skład reaktora biologicznego wchodzi komora biosorpcji i biostabilizacji, przepływowy poziomy osadnik wtórny oraz komora regeneracji. Na terenie oczyszczalni znajdują się również poletka osadowe oraz obiekty pomocnicze, takie jak przepompownia ścieków po osadowych, budynek techniczny ze stacją dmuchaw, systemem przygotowywania i dozowania polimeru, wirówka dekantacyjna.

 

Profil produkcyjny a skład ścieków surowych

Ilość i jakość ścieków poprodukcyjnych w Spółdzielczej Mleczarni SPOMLEK w Radzyniu Podlaskim uzależniona jest od:

1. profilu produkcyjnego zakładu – sery szlachetne, produkty proszkowane oraz masło,

2. stosowanych technologii – wykorzystywanie technik membranowych i instalacji do odzysku wody,

3. rodzaju i ilości wykorzystywanych środków myjących głównie (kwas, soda).

Przepływ dobowy średni ścieków dopływających na zakładową oczyszczalnię wynosi 1500 m3, który charakteryzuje się szerokim zakresem pH wynoszącym od 2 do 12, niewielką zawartością ekstraktu eterowego wynoszącą do 80 mg/l oraz  dużą zawartością azotu ogólnego i amonowego. Stężenia zanieczyszczeń w ściekach surowych przedstawia tabela 1.

 

 

Miejsce i rodzaj wytwarzania osadów

W wyniku dwustopniowego procesu oczyszczania ścieków surowych powstają osady biologiczne, tzw. osady czynne przyrastające podczas biologicznego rozkładu związków organicznych zawartych w ściekach surowych. Po procesie biologicznego oczyszczania ścieków osad czynny wpływa  do osadnika wtórnego, gdzie wstępnie jest zagęszczany. Następnie z osadnika wtórnego osad wstępnie zagęszczony recylkulowany jest na początek układu technologicznego lub odprowadzany do komory regeneracji, w której zagęszczany jest do 2% suchej masy oraz stabilizowany tlenowo. Osady po stabilizacji kierowane są do mechanicznego odwadniania przy pomocy wirówki dekantacyjnej o maksymalnej przepustowości 14 m3/h, przy równoczesnym dozowaniu płynnego polimeru.

 

 

Odpad – 02 05 02 osady z zakładowych oczyszczalni ścieków

 W wyniku odwadniania mechanicznego powstają dwa rodzaje odpadów: osady, które posiadają konsystencję mazistą i zawierają 14% suchej masy, z czego 81,2% stanowi substancja organiczna; a głównymi składnikami osadu o znaczeniu rolniczym są: azot 6,86% N, fosfor 4,17% P w suchej masie, co świadczy o znakomitych właściwościach nawozowych i możliwości wykorzystywania ich w rolnictwie. Osady charakteryzują się odczynem zbliżonym do obojętnego (pH = 6,6-7,2), a zawartości metali ciężkich są wielokrotnie niższe od stężeń dopuszczalnych w osadach według rozporządzenia w sprawie komunalnych osadów ściekowych. W osadzie nie stwierdzono obecności pałeczki Salmonella i żywych jaj pasożytów jelitowych. Wyniki badań właściwości chemicznych przedstawia tabela 2.

 

 

Kolejnym odpadem, który powstaje w wyniku odwadniania mechanicznego jest odciek, których przykładowe stężenia przedstawia tabela 3. Charakteryzuje się on wysoką zawartością pierwiastków biogennych (azot, fosfor) oraz chemicznego zapotrzebowania na tlen. Podczas pracy wirówki zaobserwowano, że parametrem wpływającym na jakość odcieku są: zawartość suchej masy w osadzie nadmiernym, wydajność wirówki, rodzaj i dawka używanego polimeru.

 

 

***

Osady a system prawny

Polski system prawny w zakresie gospodarki osadowej (odpadowej) uwzględniony jest
w sposób bezpośredni wielu ustawach, rozporządzeniach, decyzjach oraz w nowo opracowanym przez Ministerstwo Środowiska kodeksie – pt: „Kodeks przeciwdziałania uciążliwości zapachowej”,  z dnia 5 września 2016r., w których opisano warunki oraz sposoby wykorzystywania osadów powstałych w wyniku oczyszczania ścieków komunalnych i przemysłowych.

Ze względu na różne pochodzenie ścieków komunalnych i ścieków przemysłowych, charakter prowadzonej działalności; powstające osady charakteryzują się odmiennym składem chemicznym
a tym samym różnią się klasyfikacją odpadów według rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie katalogu odpadów z dnia 9 grudnia 2014r. Wyszczególnienie osadów komunalnych oraz przemysłowych jako dwa inne odpady powodują różnego rodzaju obostrzenia prawne w stosunku do osadów przemysłowych względem osadów komunalnych; co jest nieuzasadnione biorąc  pod uwagę skład  chemiczny oraz  możliwości wykorzystywania osadów z przemysłu mleczarskiego.

Na podstawie przeprowadzonych badań i obserwacji sformułowano następujące wnioski:

• Profil zakładu, stosowanie nowoczesnych technologii, odebranie ładunku zanieczyszczeń u źródła oraz rodzaj i ilość wykorzystywanych środków myjących wpływa na jakość ścieków surowych a tym samym na zagęszczanie i odwadnianie osadu.
• Odciek z wirówki powstający w wyniku odwadniania mechanicznego osadów zawiera duże ilości azotu i fosforu, które zawracane są na początek procesu oczyszczania biologicznego.
• Dobór polimeru (rodzaj, dawka), stopień zagęszczenia osadu oraz wydajność wirówki powinniśmy dobierać wraz ze zmianą profilu produkcyjnego zakładu, np. wprowadzaniem nowych produktów.
• Osady ściekowe z przemysłu mleczarskiego swoim składem charakteryzują się dużym potencjałem w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym.