W pojedynczym przedsiębiorstwie przetwórstwa żywności często mamy do czynienia ze strefami roboczymi o skrajnie odmiennej specyfice. Obok obszarów charakteryzujących się dużą wilgotnością i znacznymi amplitudami temperatur – jak tunele mycia lub chłodzenia –  znajdują się stanowiska obróbki termicznej oraz mroźnie i chłodnie. Dodatkowo, ze względów higienicznych, w wielu lokalizacjach używa się myjek ciśnieniowych oraz żrących środków dezynfekcyjnych. Tej różnorodności towarzyszą zarazem ścisłe zalecenia mające na celu ograniczenie do minimum ryzyka zanieczyszczenia żywności oraz gwarantujące sprawną i bezpieczną pracę. Dobór oświetlenia, które spełniałoby wszystkie te obostrzenia, nie jest prostym zadaniem i często wymaga zaangażowania dostawcy specjalizującego się w projektowaniu instalacji dla przemysłu. Jakie kryteria biorą pod uwagę tego typu podmioty, rekomendując konkretne rozwiązania osobom zarządzającym pracą zakładów przetwórstwa żywności?

Zalecenia dla producentów

Istnieje szereg wytycznych dotyczących właściwości opraw i mających znaczenie ze względu na bezpieczeństwo, wymagania sanitarne, środowiskowe i oświetleniowe charakterystyczne dla przemysłu spożywczego. Producentom zaleca się, by rozwiązania przeznaczone dla tej branży były wykonane z szczególnie wytrzymałych, odpornych na uderzenia i rozbicie komponentów. Jest to konieczne, by wykluczyć sytuację, w której elementy systemu oświetleniowego mogłyby zanieczyścić proces wytwarzania żywności. W efekcie, rekomenduje się na przykład unikanie obudów zawierających szklane elementy. By uniknąć ryzyka, że do artykułów spożywczych przedostaną się niepożądane substancje, w produkujących je zakładach korzysta się z opraw wykonanych z ogniotrwałych, nietoksycznych, nieodpryskujących, niereaktywnych i nierdzewnych materiałów.

– Restrykcyjne procedury higieniczne wymuszają, by obudowa pozbawiona była załamań, szczelin i wgłębień, w których mógłby zbierać się kurz i bakterie. Ze względu na powszechne używanie wysokociśnieniowych myjek i agresywnych środków czyszczących, zaleca się stosowanie opraw w klasie szczelności IP66, zapobiegających kondensacji w układzie optycznym nawet przy oddziaływaniu strugą wody 100 l/min – tłumaczy Maciej Gronert, projektant oświetlenia TRILUX Polska. – Czynnikiem potencjalnie zmniejszającym żywotność źródeł światła jest także wysoka temperatura. W ofercie renomowanych dostawców znaleźć można jednak specjalistyczne oprawy dla przemysłu spożywczego, zachowujące trwałość na poziomie 50 000 roboczogodzin nawet w otoczeniu, w którym powietrze nagrzewa się do 55, a nawet 70 stopni Celsjusza - uzupełnia ekspert TRILUX Polska.

Długofalowa dominacja diod

Wątkiem mającym szczególnie duże znaczenie w kontekście ochrony żywności jest także maksymalne wydłużenie okresów między serwisowaniami. Mając na uwadze fakt, że działania związane z przeglądem lub wymianą opraw mogą ingerować we wrażliwe procesy produkcyjne, wymuszając przestoje, warto wybrać produkty o jak największej żywotności.

– Pod względem cyklu życia, równych nie mają sobie dziś rozwiązania w technologii LED. Na rynku dostępne są produkty z wymaganymi w przemyśle spożywczym certyfikatami HACCP/IFS, których trwałość sięga nawet 85 – 100 tys. roboczogodzin – mówi Maciej Gronert. – Tempo eksploatacji opraw można dodatkowo ograniczyć, stosując inteligentne systemy zarządzania oświetleniem. Dzięki ich wykorzystaniu zyskujemy pewność, że lampy działają tylko wtedy, kiedy jest to konieczne. Przy użyciu czujników można wygaszać je, kiedy światło słoneczne jest wystarczające lub gdy na stanowiskach roboczych nie ma pracowników – uzupełnia projektant oświetlenia TRILUX Polska.

Rozwiązania oparte na diodowych układach optycznych są nie tylko wyjątkowo trwałe i podatne na zautomatyzowaną kontrolę, ale także bardziej energooszczędne niż lampy w dowolnej innej technologii. Na rynku są dziś dostępne linie opraw dla przemysłu spożywczego, których skuteczność świetlna sięga 169 lm/W.