Branża spożywcza co do zasady nie jest utożsamiana z podatkiem akcyzowym, w przeciwieństwie np. do branży petrochemicznej czy energetycznej, które z istoty podlegają opodatkowaniu akcyzą. Niemniej jednak w zakres branży spożywczej szeroko rozumianej należy także zaliczyć wszelkie podmioty działające na rynku alkoholowym lub browarniczym. I tu sytuacja wygląda już zupełnie odmiennie. Ponadto pewne kwestie akcyzowe mogą pojawić się także w przetwórstwie spożywczym w sytuacji, gdy różnego rodzaju koncentraty lub soki ze swej natury lub też w celach konsumpcyjnych zawierają dodany do swojego składu alkohol etylowy.

Alkohol w rozumieniu akcyzowym
    Ustawa z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym (Dz. U. z 2008 r. Nr Poz., dalej zwana „ustawa akcyzowa”) szczegółowo określa, jakie alkohole zaliczane powinny być do wyrobów akcyzowych. Zgodnie z załącznikiem nr 1 do ustawy akcyzowej wyrobem akcyzowym jest m.in.:
• CN 2207 – Alkohol etylowy nieskażony o objętościowej mocy alkoholu 80% obj. lub większej; alkohol etylowy i pozostałe wyroby alkoholowe o dowolnej mocy, skażone;
• CN 2208 – Alkohol etylowy nieskażony o objętościowej mocy alkoholu mniejszej niż 80% obj.; wódki, likiery i pozostałe napoje spirytusowe;
• bez względu na kod CN wyrobu zawierającego alkohol etylowy – alkohol etylowy zawarty w wyrobach niebędących wyrobami akcyzowymi o rzeczywistej objętościowej mocy alkoholu przekraczającej 1,2% obj. Wynika z tego, że wyrobem akcyzowym jest zarówno czysty alkohol, jak i ten, który jest zawarty w komponentach oraz wyrobach finalnych.

Produkcja w składzie podatkowym
    Przepisy akcyzowe przewidują stosowanie procedury zawieszonego poboru podatku akcyzowego. Jest to procedura powodująca, że dopóki jest stosowana, powstający obowiązek podatkowy nie przekształca się w zobowiązanie akcyzowe, a więc nie powstaje zapłata podatku akcyzowego. Podmiotami uprawnionymi do stosowania tej procedury są przede wszystkim składy podatkowe, czyli wyznaczone miejsca, w których mogą być wykonywane określone czynności w ramach stosowanej procedury. Zasadą jest, iż produkcja wyrobów akcyzowych może odbywać się wyłącznie w składzie podatkowym. W tym miejscu należy wskazać, że ustawa zawiera bardzo szeroką definicję produkcji alkoholu etylowego, która obejmuje następujące czynności:
• wytwarzanie,
• przetwarzanie,
• oczyszczanie,
• skażanie,
• odwadnianie alkoholu etylowego,
• rozlew.

    Jeżeli więc przedsiębiorca sam wykonuje np. czynność odwadniania, czy choćby tylko rozlewu – to tym samym w rozumieniu przepisów akcyzowych dokonuje produkcji, a czynność ta może być wykonywana wyłącznie w składzie podatkowym. Jeżeli więc produkcja została umiejscowiona w składzie podatkowym, to tym samym dokonywane zakupy surowców alkoholowych, komponentów z zawartością alkoholu mogą bez przeszkód być dokonywane w ramach procedury zawieszonego poboru, pod warunkiem oczywiście, że dostawcy są podmiotami uprawnionymi do dokonania wysyłki również w tej procedurze. Takie zakupione wyroby akcyzowe, jeżeli po wprowadzeniu do składu podatkowego będą zużywane do wyprodukowania innego wyrobu akcyzowego, np. wyrobu z zawartością alkoholu powyżej 1,2%, nie będą rodziły obowiązku zapłaty akcyzy z tytułu zużycia, bowiem czynność ta będzie jeszcze objęta procedurą zawieszonego poboru. Dopiero wyprowadzane ze składu podatkowego wyrobu finalnego z zawartością alkoholu poza procedurą zawieszonego poboru będą podlegać opodatkowaniu. I na moment wyprowadzenia konieczna będzie analiza, czy możliwe jest zastosowanie do wyrobu finalnego zwolnienia od podatku akcyzowego.
    W sytuacji natomiast, gdy surowce alkoholowe lub komponenty z zawartością alkoholu będą zużywane do produkcji wyrobów finalnych bez zawartości alkoholu (poniżej 1,2% czystego alkoholu), to momentem opodatkowania będzie występujące zużycie do produkcji. I na ten moment ustalane będzie ewentualne zobowiązanie akcyzowe, gdy nie będzie możliwości zastosowania zwolnienia akcyzowego.

Bez konieczności opodatkowania
    W praktyce możemy spotkać się także z przypadkami, gdy mimo produkcji wyrobu akcyzowego nie jest konieczne prowadzenie składu podatkowego. Ma to swoją podstawę w art. 47 ustawy akcyzowej. Przepis ten zakłada bowiem, iż możliwe jest produkowanie poza składem podatkowym wyrobów akcyzowych w dwóch sytuacjach:
• z wykorzystaniem wyłącznie wyrobów akcyzowych zwolnionych od akcyzy ze względu na przeznaczenie, pod warunkiem, że wyprodukowany wyrób jest również wyrobem akcyzowym zwolnionym od akcyzy ze względu na przeznaczenie, a także,
• z wykorzystaniem wyłącznie wyrobów akcyzowych, od których akcyza została zapłacona w wysokości równej lub wyższej od kwoty akcyzy przypadającej do zapłaty od wyprodukowanych wyrobów akcyzowych.

Zastosowanie zwolnień akcyzowych
    Przepisy akcyzowe zawierają także zwolnienia od podatku akcyzowego alkoholu etylowego, który jest wykorzystywany w branży spożywczej w określonych celach, a także alkoholu zawartego w określonych produkowanych przez tą branżę wyrobach finalnych. W ten sposób mimo tego, iż przedmiotem produkcji lub też zużycia będzie alkohol etylowy, dzięki zastosowanemu zwolnieniu nie będzie on efektywnie podlegał opodatkowaniu akcyzą. W treści ustawy akcyzowej możemy znaleźć np. zwolnienia dla alkoholu etylowego zawartego w olejkach eterycznych lub mieszaninach substancji zapachowych, stosowanych do wytworzenia artykułów spożywczych i napojów bezalkoholowych, a także zawarty w artykułach spożywczych lub półproduktach wytworzonych z udziałem alkoholu dodanego w odpowiedniej ilości i w odpowiedniej normie dla wyrobu finalnego. Ponadto należy pamiętać, iż zastosowanie zwolnienia jest zawsze obwarowane licznymi warunkami, których dopiero łączne wypełnienie daje możliwość zastosowania zwolnienia od akcyzy. Dalsze zwolnienia akcyzowe możemy znaleźć w akcie wykonawczym. Warto tu chociażby wspomnieć o zwolnieniu piwa, wina i napojów fermentowanych wytworzonych domowym sposobem przez osoby fizyczne na własny użytek i nieprzeznaczonych do sprzedaży lub też o limitowanym zwolnieniu dla małych browarów.

Autor: Teresa Sławińska-Choryło

Artykuł został opublikowany w magazynie "Agro Przemysł" nr 5/2011