Biorąc pod uwagę takie czynniki, jak warunki klimatyczne, obszar czy rodzaj gleby, określone zostały 3 główne strefy uprawy winorośli w Unii Europejskiej (A, B, C)*. Zgodnie ze zmianą do rozporządzenia nr 1493/1999, przyjętą 20 grudnia 2005 roku, terytorium naszego kraju zostało zaliczone do strefy A. Umożliwiło to produkowanie w Polsce wina gronowego zgodnie z przepisami dotyczącymi wspólnej organizacji rynku wina i stanowiło podstawowy warunek dopuszczenia tego wyrobu do obrotu na terytorium UE. Polska została oficjalnie uznana za kraj o potencjale winiarskim.

Regionem kojarzonym z winiarstwem jest przede wszystkim Ziemia Lubuska, ale również Podkarpacie i Dolny Śląsk.

Przełomowy rok
    Obowiązujące do 2008 roku prawo krajowe nakładało obowiązek produkcji wina gronowego w składzie podatkowym, a co za tym idzie posiadanie wymaganego zaplecza technologicznego, własnego laboratorium oraz szeregu zaświadczeń właściwych instytucji. Dla producentów, wyrabiających niewielkie ilości wina gronowego, przepisy te stanowiły ograniczenia. Rok 2008 okazał się przełomowy dla wielu winiarzy, zmieniona bowiem została ustawa o podatku akcyzowym i ustawa o wyrobie i rozlewie wyrobów winiarskich, obrocie tymi wyrobami i organizacji rynku wina. Producenci, wyrabiający mniej niż 1000 hl wina gronowego rocznie, zostali zwolnieni z obowiązku posiadania składu podatkowego.
    Aby legalnie produkować i sprzedawać wino z własnej winnicy, podmioty zobowiązane są ustawowo do uzyskania wpisu do ewidencji prowadzonej przez Prezesa Agencji Rynku Rolnego. Obowiązująca ustawa z dnia 12 maja 2011 roku o wyrobie i rozlewie wyrobów winiarskich, obrocie tymi wyrobami i organizacji rynku wina¹, nakłada na producentów wina gronowego z upraw własnych winorośli obowiązek opracowania w formie pisemnej i wdrożenia systemu kontroli wewnętrznej wyrobu i rozlewu wina gronowego, zabezpieczania i usuwania odpadów powstałych przy produkcji wina. Ponadto producenci wyznaczają osobę odpowiedzialną za: prowadzenie rejestru przychodu i rozchodu wyrobów winiarskich, kontrolę jakości wyrabianego i rozlewanego wina, wystawienie dokumentu towarzyszącego, zgłoszenie zamiaru przeprowadzania procesów enologicznych, tj. wzbogacania, odkwaszania lub słodzenia.

W krainie winnic

    W ewidencji prowadzonej przez Prezesa ARR w obecnym roku gospodarczym 2011/2012 znajduje się 26 producentów wyrabiających wino gronowe z winogron pochodzących z upraw winorośli położonych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Całkowita powierzchnia upraw winorośli w bieżącym roku to 50 ha, a szacunkowa wielkość produkcji wina gronowego wyniesie 464 hl. Największa winnica zlokalizowana jest w województwie dolnośląskim i posiada powierzchnię 22,8 ha. 
     Regionem kojarzonym z winiarstwem jest przede wszystkim Ziemia Lubuska, ale również Podkarpacie i Dolny Śląsk. O tym, że winiarstwo przyciąga turystów, można przekonać się, uczestnicząc w corocznych imprezach organizowanych m.in. w Zielonej Górze i Jaśle.

Pod nadzorem inspekcji
    Kontroli jakości handlowej wyrobów winiarskich podlegają wszystkie podmioty wyrabiające wino gronowe lub moszcz winogronowy z winogron pochodzących z upraw winorośli położonych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, których dane zostały przekazane przez Prezesa Agencji Rynku Rolnego. Kontrole w ramach nadzoru IJHARS nad rynkiem wina obejmują:
• sprawdzenie wymagań formalnoprawnych,
• sprawdzenie prawidłowości prowadzenia rejestrów przychodu i rozchodu produktów winiarskich,
• wykonanie badań laboratoryjnych próbek wyrobów winiarskich,
• sprawdzenie oznakowania wina przeznaczonego do obrotu handlowego,
• sprawdzenie wdrożenia systemu kontroli wewnętrznej wyrobu i rozlewu wina gronowego,
• sprawdzenie prawidłowości przeprowadzenia procesów enologicznych, tj. wzbogacania, odkwaszania i słodzenia,
• sprawdzenie prawidłowości procesu usunięcia produktów ubocznych powstałych przy wyrobie wina gronowego, w przypadku podmiotów wyrabiających powyżej 25 hl wina w roku gospodarczym.

    W okresie od 1 stycznia do 30 czerwca 2011 roku wojewódzkie inspektoraty przeprowadziły kontrole w 11 podmiotach produkujących wino gronowe z winogron pochodzących z upraw winorośli położonych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. 
    Do badań laboratoryjnych pobrano próbki z 13 partii win gronowych o łącznej objętości 90,22 hl. Badania laboratoryjne przeprowadzone przez Centralne Laboratorium GIJHARS wykazały, że 85% partii wyrobów winiarskich posiadało właściwe parametry fizykochemiczne i spełniało wymagania zawarte w przepisach wspólnotowych. Pozostałe 15% partii zakwestionowano z uwagi na zaniżoną zawartość alkoholu etylowego.
    Powyższe partie wina gronowego, z których pobrano próbki do badań laboratoryjnych, objęto także kontrolą w zakresie prawidłowości znakowania. Wszystkie skontrolowane partie wina gronowego posiadały oznakowanie zgodne z obowiązującymi przepisami prawa.
    Nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie prowadzenia procesu enologicznego, tj. słodzenia, stosowanego przy wyrobie wina gronowego.

Tab. 1. Zestawienie danych dotyczących rynku wina w Polsce w poszczególnych latach gospodarczych* *Na podstawie danych ARR

Made in Poland
    25 czerwca 2011 r. zaczęła obowiązywać ustawa z dnia 12 maja 2011 roku o wyrobie i rozlewie wyrobów winiarskich, obrocie tymi wyrobami i organizacji rynku wina. Wprowadziła ona zmiany w klasyfikacji wyrobów winiarskich. Do czerwca 2013 roku z etykiet zniknie nazwa „Polskie Wino/Polish Wine”, odnosząca się do produktów wyrabianych z importowanego soku winogronowego. Produkty te zostały zdefiniowane w nowej ustawie winiarskiej jako „wino z soku winogronowego”. Zmiana ta ma na celu odróżnienie „Polskiego Wina/Polish Wine”, produkowanego w ramach odstępstwa uzyskanego przez Polskę w wyniku fermentacji soku winogronowego, od
win wyrabianych zgodnie z przepisami dotyczącymi wspólnej organizacji rynku wina, z winogron pochodzących z upraw własnych winorośli położonych na terytorium naszego kraju.

Przypisy
1 (Strefy uprawy winorośli obejmują poszczególne kraje lub regiony państw członkowskich i podlegają określonym przepisom w zakresie produkcji wina. Uwzględniając różnice wynikające z warunków klimatycznych, ustalono dozwolone praktyki stosowane przy wyrobie wina, w zależności od strefy uprawy winorośli. Przykładowo w strefie A dopuszczalne jest zwiększenie naturalnej zawartości objętościowej alkoholu przy użyciu określonych praktyk, jeżeli nie przekracza poziomu 3% obj. W przypadku pozostałych stref (B, C) wymogi te są ostrzejsze (odpowiednio 2% obj. i 1,5% obj.).
2 (Dz. U. Nr 120, poz. 690 z późn. zm.).

Rys. 1. Lokalizacja winnic zgłoszonych do ewidencji Prezesa ARR w roku gospodarczym 2011/2012

Autor: Justyna Skiba, Główny Inspektorat Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych

Artykuł został opublikowany w magazynie "Agro Przemysł" nr 1/2012

Źródło fot. www.sxc.hu