Ogromny rozwój ekonomiczny, techniczny, technologiczny, jak również społeczny wymusił szybkość przekazywania informacji i obrotu różnego rodzaju towarów. Na szczęście technologie informatyczne przynoszą rozwiązania, które pozwalają na odnalezienie się w gąszczu przetwarzanych informacji o towarach i ich przemieszczaniu.

W transporcie produktów spożywczych najważniejszymi parametrami są: bezpieczeństwo przewożonych towarów, punktualność dostaw oraz cena usługi transportowej. Poprawne funkcjonowanie systemu transportowego uzależnione jest od sprawnego i efektywnego planowania, realizacji zadań operacyjnych i wspierających. Innowacje w zakresie logistyki dostaw, rozwiązań narzędziowych oraz usług dodatkowych są w dużej mierze determinowane stopniem upowszechniania nowych kanałów komunikacji. Systemy informatyczne pozwalają na szybsze działanie procesu logistycznego, zarządzania, sprzedaży i obsługi klienta oraz informacji o przemieszczanym produkcie i jego składzie.

Aby sprostać oczekiwaniom rynkowym, a przez to wyzwaniom logistycznym, wprowadzono specjalny system znakowania towaru etykietami z kodem kreskowym, znacznikami pasywnymi lub aktywnymi. Najważniejszym systemem znakowania opakowań konsumenckich jest umieszczenie w określonym miejscu kodu towarowego GS1 (dawniej EAN). Innym standardem, coraz powszechniej stosowanym w przemyśle spożywczym, jest system kodów graficznych 2D, znanych pod nazwą QR (ang. Quick Response – „szybka odpowiedź”). Po zeskanowaniu kodu QR smartfonem logujemy się do aplikacji, która przedstawia dodatkowe informacje o produkcie i jego producencie oraz inne, np. przepis na danie z użyciem wybranego produktu spożywczego czy konkursie organizowanym przez producenta.

Kody kreskowe

W łańcuchu dostaw produkty powinny być jednoznacznie identyfikowalne niezależnie od jego zasięgu. Standardy GS1 odgrywają coraz istotniejszą rolę w kreowaniu warunków swobodnego i bezpiecznego transferu produktów, usług i informacji. Coraz częściej zaczynają być wykorzystywane jako podstawa działań również w przedsiębiorstwach transportowych i logistycznych, a tym samym w handlu międzynarodowym oraz sektorze celnym [3]. Kody stały się codziennością na różnych opakowaniach produktów czy przesyłkach kurierskich. Początek globalnego języka biznesu miał miejsce 3 kwietnia 1973 roku. Wtedy to producenci i handlowcy w USA wybrali jeden standard do identyfikacji produktów – kod kreskowy GS1. Pierwszym produktem z kodem kreskowym była guma do żucia [2]. Współcześnie każdego dnia skanowanych jest ok. 5 mln produktów na całym świecie. Kody szybko zrewolucjonizowały handel, przyspieszyły identyfikację i wymianę towarów oraz zwielokrotniły zyski przedsiębiorstw. Inwestycje we wdrożenie GS1 przyniosły szereg korzyści – patrz ramka.

Mówiąc o standardach GS1, mamy na myśli przynajmniej jeden z niżej wymienionych identyfikatorów GS1 [6]:

•    Globalny Numer Jednostki Handlowej GTIN (ang. Global Trade Item Number).

•    Globalny Numer Lokalizacyjny GLN (ang. Global Location Number).

•    Seryjny Numer Jednostki Wysyłkowej SSCC (ang. Serial Shipping Container Code).

•    Globalny Identyfikator Zasobów Zwrotnych GRAI (ang. Global Returnable Asset Identifier).

•    Globalny Identyfikator Indywidualnych Zasobów GIAI (ang. Global Individual Asset Identifier).

•    Globalny Numer Relacji Usługowych GSRN (ang. Global Service Relation Number).

•    Globalny Identyfikator Typu Dokumentu GDTI (ang. Global Document Type Identifier).

Istotą systemu znakowania jest powiązanie treści etykiety z systemem informatycznym firmy [1]. Kod GS1 zapewnia jednoznaczną identyfikację towaru w skali światowej. Taka sytuacja umożliwia wykorzystanie raz nadanego przez producenta kodu przez wszystkie ogniwa pośrednie w łańcuchu dostaw, jako jednoznacznej identyfikacji wiążącej ten produkt z informacjami opisującymi go w lokalnych bazach danych [4]. Dane do druku etykiet pobierane są bezpośrednio z bazy danych lub wprowadzane ręcznie z klawiatury, a także z różnego rodzaju urządzeń elektronicznych (np. terminali). Oprócz terminali przedsiębiorstwa mogą wykorzystać urządzenia mobilne (telefony komórkowe, smartfony, tablety) do odczytu kodów kreskowych. Kody kreskowe ułatwiają także ewidencję towarów, wyrobów lub materiałów w magazynie fabrycznym lub hurtowni [1]. Oprogramowanie aplikacyjne, oprócz obsługi czytników i drukarek kodów kreskowych, umożliwia generowanie podstawowych dokumentów magazynowych oraz prowadzenie pełnej ewidencji towarów lub produktów, oferując dodatkowo identyfikację partii, ewidencję FIFO (ang. First In, First Out – pierwsze weszło, pierwsze wyszło) oraz rejestrowanie w magazynie [1].

Dużą grupę produktów detalicznych oraz praktycznie wszystkie opakowania zbiorcze (kartony, palety) znakuje się za pomocą etykiet samoprzylepnych, zawierających kod kreskowy [7]. Współczesna technika stwarza możliwość drukowania kodów kreskowych wieloma metodami poligraficznymi, mogą być przyklejane lub stanowić integralną część opakowania produktu. Obecnie nie wyobrażamy sobie nawet najmniejszego produktu bez kodu kreskowego. Kody GS1 zapewniają dokładność danych przesyłanych za pomocą kodu, uniwersalność i łatwość przetworzenia informacji. Brak błędów to możliwość wdrożenia pełnej automatyzacji i łatwość oraz szybkość w obsłudze klienta. Fotografia 1 przedstawia kod kreskowy i kod graficzny umieszczone z tyłu na opakowaniu ketchupu. Inny przykład to umieszczenie kodu QR z przodu opakowania, żeby był łatwiejszy do znalezienia przez klienta w sklepie (fot. 2).

Kody graficzne

Qr Coraz powszechniej w przemyśle spożywczym spotykane są kody graficzne – QR, np. do szerszej identyfikacji produktu, do pobrania aplikacji ze strony producenta, przepisu kulinarnego czy aplikacji dla dzieci. Kod graficzny QR, zwany często fotokodem, wynaleziony został przez japońską firmę Denso-Wave w 1994 roku [10]. Nośnikiem danych są tu kwadratowe ciemne i jasne moduły. W modułach można zapisać znaki numeryczne (tak jak w kodach kreskowych) oraz alfanumeryczne z alfabetu arabskiego, greckiego, hebrajskiego, japońskiego i cyrylicy. Liczba modułów w kodzie determinuje ilość informacji, jakie chcemy, aby były w nim zapisane. W zależności od wersji kodu QR ma on różną wielkość. Najmniejsza wersja (1) kodu QR ma rozmiar 21x21 modułów, natomiast
największy kod QR (wersja 40) ma rozmiar 177x177 modułów. Kolejne wersje mają od poprzednich dłuższe boki o cztery moduły [9]. Tworzenie kodu jest dosyć proste. Do tego celu służą odpowiednie generatory kodów, dostępne online.

Cały artykuł opublikowany został w nr 4/2018 magazynu Kierunek Spożywczy.